We kunnen er niks aan doen, onze liefde voor Duitsland wordt steeds groter. We mijmeren over een Nederlandse Angela Merkel en juichen stiekem voor het Duitse elftal. We sturen verdwaalde Duitse toeristen niet meer de verkeerde kant op en gaan graag op vakantie bij onze Oosterburen. Kortom tijd voor drie recente producten uit Duitsland. Een prettige roman over een verzekeringsagent en een film en tv-serie die een genuanceerd beeld geven van Duitsers in de Tweede Wereldoorlog.
Romantische jaren
Paul Ingendaay schreef met Romantische jaren een verhaal om langzaam verliefd op te worden. Marko Theunissen heeft zijn studie eraan gegeven en wordt verzekeringsagent voor de Rheinische in een klein Duits dorp. Al weidt hij wel ’s uit over het verzekeringswezen, dankzij de droge humor en de licht sarcastische ondertoon zijn de avonturen van een verzekeringsagent op het platteland een plezier om te lezen.
Uiteindelijk is zijn beroep slechts bijzaak en is het verhaal vooral een mooi psyschologisch portret van een man die niet aan de verwachtingen voldoet, die de liefde zoekt bij een getrouwde cliënte en ondanks alles toch zijn familie bij elkaar probeert te brengen. Voeg daarbij nog een paar opvallende bijfiguren zoals zijn vader, een gestoorde vriend en een hippie-zus en je hebt een mooie roman voor mensen met geduld, die zich graag laten meedeinen op de golven van een weinig opmerkelijk leven.
Lore
Schrijfster Rachel Seiffert is van Duits-Australische afkomst. Uit haar roman The Dark Room is het verhaal over Lore verfilmd door de Australische regisseuse Cate Shortland. Lore is 14 jaar als de Tweede Wereldoorlog tot een eind komt. Haar vader is een hoge SS-officier die gearresteerd wordt. Haar moeder laat Lore in het zuiden van Duitsland achter met haar jongere zus en tweelingbroertjes met de boodschap dat ze naar oma moeten reizen die op een van de Waddeneilanden woont. Lore gaat deze reis vol ontberingen aan, dwars door een verwoest land dat bezet is door Russen en Britten. Ze krijgt hulp van een oudere Joodse jongen. Haar verhouding met hem laat zien dat ze zich, ondanks de wederzijdse aantrekkingskracht, niet los kan maken van haar nationaal-socialistische opvoeding. De lyrische beelden staan in schril contrast met de ellende om Lore heen. Een film die de gevolgen van deze oorlog door Duitse ogen laat zien. Lore blijft nog lang op je netvlies, vooral als coming-of-age in een gruwelijke tijd.
Unsere Mütter, unsere Väter
In de zomer van 1941 nemen vijf vrienden afscheid van elkaar met de woorden “met de kerst zien we elkaar weer” in de stellige overtuiging dat tegen die tijd de Russen zijn verslagen. De broers Wilhelm en Friedhelm trekken met hun legeronderdeel naar het oostfront. Charlotte is verpleegster en heeft zich aangemeld voor een hospitaal vlak achter het front. Viktor, van joodse komaf, blijft achter met zijn vriendin Greta die een zangcarrière ambieert. Hitler’s Blitzkrieg liep al snel vast in de Russische winter en het snelle weerzien blijkt een illusie.
Zoveel jaar na de Tweede Wereldoorlog is het koorddansen voor de makers van de meeslepende serie, Unsere Mütter, unsere Väter. Alles wat Duitsers maken over de Tweede Wereldoorlog zal altijd onder de microscoop worden bekeken. De makers kregen veel kritiek op hun weergave van het Poolse verzet. Dit zal vooral komen door de scène van een overval op een Duitse trein door het verzet. Deze overval krijgt een vreselijke wending als ze ontdekken dat de wagons volgepakt zijn met Joden die afgevoerd worden naar een van de concentratiekampen. Na de overval lopen de verzetmensen weg van de wagons zonder de Joden te bevrijden. De vraag is of iemand uit het land waar het anti-semitisme uitmondde in de Holocaust iets kan zeggen over het reëel bestaande anti-semitisme in een ander land. Daarnaast vonden critici dat de belangrijkste personages te veel als slachtoffer neergezet worden.
Zelf deel ik de kritiek niet, daarvoor is het verhaal te genuanceerd verteld. Het laat bijvoorbeeld zien dat door de jarenlange propaganda mensen nog steeds geloven in de eindoverwinning terwijl de Russen Berlijn naderen. Of door de hoge Duitse officier die na de capitulatie de geallieerden helpt bij het registreren van overlevenden. Oorlog brengt, in de woorden van Friedhelm, het slechtste in de mens naar boven. Dat Friedhelm, die kritisch is op de verering van Hitler en de oorlogszuchtige weg van zijn vaderland, als soldaat verandert in een koelbloedige moordenaar toont dat deze serie laat zien dat er geen winnaars zijn in een oorlog.