Het is alweer een aantal weken geleden dat ik Vergeetboek van Douwe Draaisma las. Voordat ik de inhoud grotendeels ben vergeten zal ik er gauw iets over schrijven.
Boeken over het functioneren van ons brein zijn hot. Niet voor niets staat ‘Wij zijn ons brein van Dick Swaab’ al 32 weken in de Bestseller 60.
Douwe Draaisma schreef al eerder succesvolle boeken over onze hersenen: Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt en De heimweefabriek.
Ook in Vergeetboek staan veel wetenswaardigheden en zaken die ons bezighouden als we ons verdiepen in ons eigen brein.
In het eerste hoofdstuk staan onze allereerste herinneringen centraal. Sommigen van ons herinneringen zich iets uit hun babytijd, anderen dateren hun eerste herinnering rond hun zevende levensjaar. Maar wanneer de gebeurtenis ook plaatsvond, eromheen bevindt zich een zee van tijd waar we geen enkele herinnering aan hebben. Toch hebben ook de ‘vergeten’ belevenissen ons gevormd, want een eerste herinnering kenmerkt zich vaak doordat het om een gebeurtenis gaat die op een of andere manier indruk maakte. En dat heeft dan in de meeste gevallen te maken met het feit dat het afwijkt van wat we gewend zijn.
Vergeetboek heeft een globale chronologische volgorde. Het begint het met de eerste herinneringen en het eindigt met ‘de tweede dood’ oftewel niet de dood zelf, maar het door iedereen vergeten zijn. Tussendoor is er een hoofdstuk over dromen (waarom onthouden we ze zo slecht en waarom dromen we wat we dromen?), over de man die na een hersenoperatie geen enkele herinnering meer kon opslaan, over het vergeten van gezichten, over het verdringen van herinneringen en over de invloed van foto’s op onze herinneringen. Wat dat laatste betreft: we kennen allemaal het verschijnsel dat we ons in plaats van het gezicht van een dierbare ons alleen de foto van dit gezicht voor de geest kunnen halen.
Herinneringen zijn geen voorwerpen die we naar keus uit een laatje kunnen halen en na gebruik weer onveranderd terugstoppen. Herinneringen veranderen juist doordat we eraan denken, en wie kent niet het verschijnsel dat we een en dezelfde gebeurtenis heel anders hebben onthouden dan een ander? We kunnen ons zelfs dingen herinneren die nooit gebeurd zijn..
Kortom, er zijn veel vragen op het gebied van vergeten en onthouden, en ook dit boek blijft grotendeels in gebreke voor wat betreft het leveren van definitieve antwoorden. Maar het is altijd fijn om te weten dat je niet de enige bent die zich betrapt op gaten in het geheugen, en, een hele troost: het feit dat we zoveel vergeten is geen foutje in ons bouwplan; het heeft een goede reden.
Wie de boeken van Douwe Draaisma interessant vindt, zal ook de boeken van Oliver Sacks weten te waarderen. Een aantal neurologische afwijkingen die Draaisma aanstipt komen ook in de boeken van Sacks voor. Zo heeft Sacks in De man die zijn vrouw voor een hoed hield een hoofdstuk geschreven over de afwijking prosopagnosie, oftewel gezichtsblindheid. Ook Sacks zelf last van deze afwijking, die in het sociale verkeer voor vreemde situaties kan zorgen:
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=664vzbwkc0M]
