Pas na de dood van haar vader realiseerde Jolande Withuis zich dat zij hem nooit goed heeft gekend. In het boek Raadselvader is de schrijfster er -na veel onderzoek -in geslaagd een goed beeld te krijgen van het leven van haar vader, Berry Withuis. Met behulp van het BVD-dossier heeft ze zijn levensgeschiedenis gereconstrueerd.
Berry was nog maar 12 jaar toen zijn vader overleed. Voor hem was dat een reden om het streng gereformeerde geloof de rug toe te keren. Later kwam er een nieuw geloof voor in de plaats, de totalitaire heilsleer van het marxisme-leninisme. Als journalist kreeg hij een baan bij dagblad De Waarheid. Vlak na de oorlog was dat de grootste krant van Nederland, maar al spoedig kalfde de oplage van de voormalige verzetskrant af. De communisten hadden weliswaar aan geallieerde zijde dapper meegeholpen om het nazi regime ten val te brengen, maar in Nederland werd je na de tweede wereldoorlog als CPN-er met de nek aangekeken. Of zoals de schrijfster het zelf formuleert: ‘Ik was vijf en wist: wij zijn de vijand’.
De communistische heilsleer drukte een zware stempel op het gezin en oud-verzetsman Withuis senior werd scherp in de gaten gehouden door de Binnenlandse Veiligheidsdienst. Hierover werd in het gezin niet gesproken, er werd überhaupt weinig gesproken en zeker niet over gevoelens. Na het vertrek bij de krant werd Withuis schaakjournalist en organiseerde hij simultaans en toernooien. Schaken was voor hem een manier om mensen te ontmoeten zonder daadwerkelijk met hen te communiceren. Te midden van zijn schaakvrienden was hij minder gesloten dan thuis. De laatste ruim 40 jaar van zijn leven heeft hij zich volledig aan het schaken gewijd. Het is een beetje jammer dat de auteur aan deze periode zo weinig aandacht heeft besteed. Schaken was toch zijn lust en zijn leven en zijn belangstelling voor het communisme verdween meer en meer naar de achtergrond.
Toch is Raadselvader een geweldig boek en Jolande Withuis heeft allemaal prachtig opgeschreven. Een boek over een familiegeschiedenis, een levensbeschrijving van haar vader en de rol van het communisme in het Nederland van vlak na de oorlog ineen. En zoals de ondertitel Kind in de Koude Oorlog al aangeeft wordt ook nog eens haar eigen rol en ontwikkeling daarin beschreven. Voorwaar geen eenvoudige opgave!
