Dina Eringa
Op het Schaapmarktplein in Sneek staat het standbeeld van Mr. Pieter Sjoerds Gerbrandy, minister president tijdens de Tweede Wereldoorlog in London. Op mijn route door de stad als stadsgids kom ik vaak bij het standbeeld langs en vertel kort iets over het leven van deze staatsman. Ook een aantal smeuïge anekdotes horen bij dit verhaal, want het moet geen geschiedenislesje worden voor de belangstellenden.
Eind 2014 kwam de biografie van Gerbrandy uit, geschreven door de historicus Cees Fasseur. Als stadsgids wil je wel weten of het een beetje klopt wat je vertelt. Gerbrandy werd geboren in Gau, een dorp onder de rook van Sneek.
Eind jaren twintig van de vorige eeuw had hij een advocatenkantoor in Sneek en was hij tevens gedeputeerde. Na zijn advocatenbestaan wordt Gerbrandy hoogleraar recht aan de VU en in 1939 minister van justitie. Na de capitulatie voor de Duitsers in mei 1940 vertrekken de kabinetsleden naar London met achterlating van hun gezinnen. Als minister president De Geer aftreedt, wordt Gerbrandy minister president. Hij zorgt er voor dat Radio Oranje wordt opgericht en spreekt herhaaldelijk het Nederlandse volk toe. Samen met Koningin Wilhelmina blijft hij onverzettelijk strijden voor een vrij Nederland.
Aan de periode in London tijdens de oorlog besteedt Fasseur veel aandacht en hij beschrijft uitgebreid hoe Gerbrandy en Wilhelmina steeds meer meningsverschillen krijgen en hoe hun verstandhouding verslechtert. Het beeld dat Fasseur schetst is dat van een rechtlijnige, koppige Fries, klein van postuur met een grote snor; onwrikbaar geloof in God, Nederland en Oranje. Koningin Wilhelmina komt uit het boek naar voren als een even koppige, onmogelijke oude dame.
De biografie leest als een trein, want Fasseur schrijft makkelijk. Soms is het even doorzetten want bepaalde gebeurtenissen zijn soms minder interessant maar maken het levensverhaal wel compleet. Het beeld dat ik had van Gerbrandy is bijgesteld. Al zal ik tijdens de stadswandeling altijd blijven vertellen dat het standbeeld van de staatsman 10 cm groter is dan hij in werkelijkheid was. Voor liefhebbers van biografieën en geschiedenis.