Laat ik maar meteen beginnen met de conclusie. De opkomst en ondergang van grootmachten van Rachman is het mooiste boek dat ik heb gelezen in 2014. Een leeservaring als Rolf Lappert’s Naar huis zwemmen en Paul Murray’s Skippy tussen de sterren.
Afwisselend lees je over Tooley Zilberberg als ze 10 is in 1988, 20 in 1999 en 32 in 2011. Het verhaal begint in haar antiquarische boekhandel in een klein plaatsje in Wales, waar ze haar dagen vooral lezend doorbrengt en luistert naar de monologen van haar assistent Fogg. Daarna springt het verhaal voortdurend heen en weer in de tijd en lees je over het bijzondere leven van Tooley.
In 1988 verhuist ze met haar vader naar Bangkok, de zoveelste verhuizing in haar jonge leven. In 1999 is haar vader buiten beeld en slijt ze haar dagen met Humphey in New York. Humphrey is een gevluchte Rus die in een prachtig neergeschreven accent Tooley op de hoogte brengt van het werk van de grote denkers. Doen met je leven wat je wilt, is het motto van Humphrey en Tooley lijkt dat te omarmen. Daarnaast spelen de charismatische Venn en de onrustige Sarah een grote rol in haar leven. Met z’n vieren wisselen ze regelmatig van woonplaats en Rachman weet een lekkere spanning op te bouwen rond het raadselachtige waarom en welke rol de mensen om haar heen spelen. Daar meer over vertellen zou zonde zijn.
Met veel humor, prachtige zinnen, mooie wijsheden en intrigerende personages schuift Rachman de puzzel ineen. De grootmachten in de titel refereert aan de op handen zijnde grote veranderingen in de wereld op dat moment, maar zeker ook aan de grootmachten in haar leven.
Als Tooley 10 is leest ze graag klassieke schrijvers als Dickens. Ze leest haar boeken nooit uit. Liever bladert ze tientallen bladzijden terug omdat ze langer in het leven van de hoofpersonages wil blijven. Dezelfde aandrang kreeg ik toen het einde van het boek naderde.