Onlangs was Judith Schalansky bij Adriaan van Dis om over haar boek De lessen van mevrouw Lohmark te praten. Toen Van Dis het waagde om over de goeie ouwe tijd in Oost-Duitsland te beginnen sprak het gezicht van de schrijfster boekdelen. Bij haar geen Ostalgie, het verlangen naar het dagelijks leven ten tijde van de DDR. Haar boek komt later aan de beurt.
In tijden van afnemend licht van Eugen Ruge won in 2011 de Deutsche Buchpreis en ook hier is geen sprake van Ostalgie.
Het is het verhaal van vier generaties Oost-Duitsers. Het boek begint in 2001 bij kleinzoon Alexander die net te horen heeft gekregen dat hij ongeneeslijk ziek is.
Hij bezoekt zijn dementerende vader Kurt met wie hij een verstoorde relatie heeft. Nadat hij zijn vader heeft verzorgd, leegt hij diens kluis en vertrekt naar Mexico om de plaatsen te bezoeken waar zijn grootouders zijn beland na hun vlucht tijdens de oorlog.
In tijden van afnemend licht is een prachtig geschreven boek dat de geschiedenis van een familie fileert in hoofdstukken die verspringen in de tijd en waarin de familieleden hun eigen stem krijgen.
De negentigste verjaardag van Wilhelm op 1 oktober 1989 wordt zo vanuit verschillende perspectieven beschreven. Ieder jaar krijgt Wilhelm vanwege zijn grote verdiensten voor de staat een of andere onderscheiding die hij steevast met de woorden “ik heb al genoeg blik in mijn schoenendoos” in ontvangst neemt. Een verjaardag waar de treurigheid vanaf druipt en toch weet de schrijver een glimlach op je gezicht te toveren. Ruge schildert zijn personages met liefde enmilde humor.
De verhouding tussen vaders en zoons wordt door Ruge prachtig neergezet. Elke generatie botst met de vorige waarbij het wisselende perspectief je een mooi inzicht geeft in de ongemakkelijke relatie tussen tussen vader en zoon, die een generatie later in een andere vorm weer terugkomt. Ruge vertelt op deze ingenieuze manier de ondergang van een familie die parallel loopt met de ondergang van de DDR.
Een uitzending van Typisch Deutsch waarin een vraaggesprek met de schrijver over zijn leven in de DDR dat de inspiratie was voor het schrijven van dit boek.
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=5VU3JLQSINU]